Η κολοκύθα των παραμυθιών στο τραπέζι μας

Επίσης ο καρπός  της κολοκύθας, είναι πηγή  βιταμινών του συμπλέγματος Β, όπως φυλλικού οξέος, νιασίνης, βιταμίνης Β-6 (πυριδοξίνης), θειαμίνης και παντοθενικού οξέος. Περιέχει  επίσης  πολλές φυσικές  πολυφαινολικές  φλαβονοειδείς ενώσεις όπως α και  β καροτένια,  κρυπτοξανθίνη,  λουτεΐνη και ζέαξανθίνη.  Τα καροτένια μετατρέπονται  σε βιταμίνη Α στον οργανισμό. Η Ζεαξανθίνη είναι ένα φυσικό αντιοξειδωτικό,  το οποίο έχει  την δυνατότητα να φιλτράρει τις UV (υπεριώδεις) ακτίνες  προστατεύοντας,  έτσι την ωχρά κηλίδα  στoν αμφιβληστροειδή χιτώνα  των ματιών. Η δράση αυτή  βοηθά στην προστασία από την  "σχετιζόμενη με την ηλικία νόσο της ωχράς κηλίδας" (ARMD) στους ηλικιωμένους.
Η κολοκύθα περιέχει και διάφορα ωφέλιμα μέταλλα όπως είναι ο χαλκός, το ασβέστιο, το κάλιο και ο φώσφορος. Οι σπόροι της κολοκύθας είναι πηγή φυτικών ινών και μονοακόρεστων  λιπαρών οξέων που είναι ωφέλιμα για την υγεία. Tα 100g σπόρων περιέχουν 599 kcal, 30g πρωτεϊνών, σίδηρο, σελήνιο , ψευδάργυρο, και  νιασίνη (βιταμίνη του συμπλέγματος Β) . Είναι σημαντικό να σημειώσουμε , ότι είναι πηγή του πολύτιμου αμινοξέος θρυπτοφάνη.
Κολοκύθα :Εστιάζοντας στα κύρια συστατικά  και στην σχέση με διάφορα νοσήματα.
Αρκετές προοπτικές , επιδημιολογικές μελέτες έδειξαν,  ότι η υψηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών βοηθάει  στη μείωση του κίνδυνου εμφάνισης  καρδιαγγειακών παθήσεων, ορισμένων μορφών καρκίνου και άλλων χρόνιων νοσημάτων . Έχουν προταθεί κάποιοι  μηχανισμοί, για να εξηγήσουν αυτή την προστατευτική δράση. Η παρουσία αντιοξειδωτικών στα φρούτα και στα λαχανικά πιθανόν  να διαδραματίζει ένα θετικό ρόλο.
Αντιοξειδωτικά. Τα αντιοξειδωτικά είναι ενώσεις που προστατεύουν τα κύτταρα του οργανισμού από βλάβες που προκαλούνται από τις ελεύθερες ρίζες. Είναι ιδιαίτερα δραστικά  μόρια,  που εμπλέκονται στην ανάπτυξη της καρδιαγγειακής νόσου, ορισμένων μορφών  καρκίνου και άλλων ασθενειών που συνδέονται με τη γήρανση . Οι κύριες αντιοξειδωτικές ενώσεις της κολοκύθας είναι τα καροτενοειδή. Η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε καροτενοειδή συνδέεται με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης ορισμένων μορφών καρκίνου . Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα καροτενοειδή απορροφούνται καλύτερα από τον οργανισμό όταν καταναλώνονται συγχρόνως  με μία μικρή ποσότητα του λιπαρού. Επομένως, είναι σκόπιμο να καταναλώνεται η κολοκύθα μαζί ορισμένους ξηρούς καρπούς ή με άλλα τρόφιμα που περιέχουν «καλά» λιπαρά ή ακόμα και με λίγο λάδι.
β-καροτένιο : Το κύριο καροτενοειδές της κολοκύθας είναι το β-καροτένιο, το οποίο  συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό το χρώμα  του φυτού. Εκτός του ότι το β-καροτένιο, είναι  πηγή της βιταμίνης Α στο σώμα,  έχει επίσης αντιοξειδωτική δράση. Θα μπορούσε να βελτιώσει ορισμένες λειτουργίες του ανοσοποιητικού  συστήματος . Ωστόσο, όσον αφορά στην πρόληψη του καρκίνου, πρέπει να σημειώσουμε ορισμένα θέματα. Πράγματι, αρκετές επιδημιολογικές μελέτες έχουν παρατηρήσει  σύνδεση μεταξύ της κατανάλωσης τροφών πλούσιων σε βήτα-καροτένιο και μειωμένο κίνδυνο  εμφάνισης ορισμένων μορφών καρκίνου, αλλά η επίδραση  συμπληρωμάτων  β-καροτενίου δεν έδωσε πάντα θετικά  αποτελέσματα . Συνεπώς είναι καλό  να επικεντρωθούμε , σε τρόφιμα που περιέχουν βήτα-καροτένιο και όχι σε συμπληρώματα,  καθώς τα τρόφιμα αυτά περιέχουν από τη φύση τους και  μια ποικιλία άλλων ουσιών που μπορούν να  δράσουν συνεργιστικά  με το β-καροτένιο και να παρέχουν οφέλη για την υγεία.
Λουτεΐνη και ζεαξανθίνη : Η κολοκύθα περιέχει  λουτεΐνη και ζεαξανθίνη, δύο αντιοξειδωτικά της οικογένειας των καροτενοειδών .  Η λουτεΐνη και η  ζεαξανθίνη συσσωρεύονται στην ωχρά κηλίδα και τον αμφιβληστροειδή του οφθαλμού,  και έτσι προστατεύουν από το  οξειδωτικό στρες,  που θα μπορούσε να προκαλέσει βλάβη. Επιπλέον, τα στοιχεία από την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας δείχνουν ότι η τακτική πρόσληψη λουτεΐνης και ζεαξανθίνης συνδέεται με χαμηλότερο κίνδυνο εκφύλισης της ωχράς κηλίδας και με χαμηλότερο κίνδυνο  καταρράκτη( δύο ασθένειες  των ματιών). Επιπλέον, φαίνεται,  ότι αυτές οι ενώσεις μπορούν  να συμβάλλουν,  στην πρόληψη ορισμένων μορφών καρκίνου, όπως ο καρκίνος του μαστού και  του πνεύμονα. Επίσης αναφέρεται ότι  μπορεί να βοηθούν στην πρόληψη  καρδιαγγειακών νόσων.
Σημειώνουμε, ωστόσο, ότι οι μελέτες για την καρδιαγγειακή υγεία εξακολουθούν να είναι περιορισμένες και μερικές φορές αντιφατικές
Άλλα καροτενοειδή. Η κολοκύθα περιέχει επίσης  βήτα-κρυπτοξανθίνη και μικρότερες ποσότητες  α-καροτενίου . Οι ενώσεις αυτές μπορούν να μετατραπούν σε βιταμίνη Α στο σώμα . Σε μελέτες  in vitro φάνηκε ότι «εναντιώνονται» στον πολλαπλασιασμό ορισμένων καρκινικών κυττάρων. Το γεγονός αυτό καθιστά την  βήτα - κρυπτοξανθίνη και το άλφα-καροτένιο ελπιδοφόρες ενώσεις σε ότι αφορά σε πιθανή  πρόληψη του καρκίνου .Οι σχετικές μελέτες είναι σε εξέλιξη
Κολοκύθα και Καρκίνος. Τα τελευταία χρόνια, επιδημιολογικές μελέτες και  μελέτες case-control έδειξαν  μια συσχέτιση, μεταξύ της κατανάλωσης  κολοκύθας και του κινδύνου εμφάνισης ορισμένων μορφών καρκίνου. Κατ 'αρχάς, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι που έτρωγαν περισσότερο κολοκύθα  είχαν χαμηλότερο κίνδυνο εκδήλωσης διαφόρων μορφών καρκίνου.  Αντίθετα, δύο μελέτες που διεξήχθησαν στην Ιαπωνία έδειξαν ότι η υψηλή πρόσληψη  κολοκύθας ( περισσότερο από τρεις φορές την εβδομάδα) συσχετίστηκε με υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης ορισμένων τύπων καρκίνου. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι εν λόγω μελέτες διεξήχθησαν κυρίως σε ασιατικές χώρες, όπου η κατανάλωση του συγκεκριμένου  λαχανικού είναι πολύ  συχνή.  Λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα αντικρουόμενα αποτελέσματα,  συμπεραίνουμε ότι χρειάζονται περαιτέρω μελέτες πριν από  την τεκμηρίωση  σχέσης  μεταξύ της κατανάλωσης  κολοκύθας και του κινδύνου εμφάνισης  καρκίνου. Επίσης , πρέπει να διερευνηθεί το σύνολο της διατροφής και η επίδραση όλων των προσλαμβανόμενων συστατικών.
Κολοκύθα και Επίπεδα Γλυκόζης, (γλυκαιμία).  Ανασκόπηση αρκετών μελετών σε ασιατικές χώρες δείχνει ότι η λήψη εκχυλισμάτων κολοκύθας (σε σκόνη ή χυμό) βοηθά στη μείωση του σακχάρου στο αίμα σε  ζώα, αλλά  και σε ανθρώπους . Μια επιδημιολογική μελέτη έδειξε επίσης ότι η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών πλουσίων σε καροτενοειδή (συμπεριλαμβανομένων της κολοκύθας και του καρότου) θα μπορούσε να είναι ένας προστατευτικός παράγοντας κατά της υπεργλυκαιμίας σε ιάπωνες με  διαβήτη ή με υπεργλυκαιμίας. Αυτά τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά, αλλά απαιτούνται περαιτέρω κλινικές μελέτες , πριν από οποιοδήποτε συμπέρασμα .Γενικότερα τα  καροτενοειδή , καθώς και ορισμένα είδη υδατανθράκων (πολυσακχαρίτες), που περιέχονται στην κολοκύθα θα μπορούσαν  να διαδραματίσουν έναν θετικό ρόλο. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η πλειονότητα αυτών των μελετών έχουν γίνει,  με ποικιλίες κολοκύθας, που  καλλιεργούνται στην Ανατολή και διαφέρουν από εκείνες που καταναλώνονται στην Βόρεια Αμερική.
Μέση διατροφική ανάλυση 100g φρέσκια κολοκύθας (Cucurbita spp.)
Θρεπτικό συστατικόΤιμή% ΣΗΠ
Ενέργεια26 Kcal1%
Υδατάνθρακες6.50 g5%
Πρωτεΐνες1.0 g2%
Ολικά λιπαρά0.1 g0.5%
Χοληστερόλη0 mg0%
Διαιτητικές ίνες0.5 g2%
Βιταμίνες
Φυλλικό οξύ16 μg4%
Νιασίνη0.600 mg4%
Παντοθενικό οξύ0.298 mg6%
Πυριδοξίνη0.061 mg5%
Ριβοφλαβίνη0.110 mg8.5%
Θειαμίνη0.050 mg4%
Βιταμίνη A7384 IU246%
Βιταμίνη C9.0 mg15%
Βιταμίνη E1.06 mg7%
Βιταμίνη K1.1μg1%
Ηλεκτρολύτες
Νάτριο1 mg0.5%
Κάλιο340 mg7%
Μέταλλα
Ασβέστιο21 mg2%
Χαλκός0.127 mg14%
Σίδηρος0.80 mg10%
Μαγνήσιο12 mg3%
Mαγγάνιο0.125 mg0.5%
Φώσφορος44mg5%
Σελήνιο0.3 μg<0.5%
Ψευδάργυρος0.32 mg3%
Φυτοχημικά
α-Καροτένιο515 μg--
β-Καροτένιο3100 μg--
β- Κρυπτο - ξανθίνη2145 μg--
Λουτεΐνη-Ζεαξανθίνη1500 μg--
Πηγή : USDA USDA National Nutrient data base 
Επιλογή και συντήρηση
Αναζητείστε   ώριμο προϊόν, βαρύ στο χέρι και με  ξηρό, βλαστό. Αποφύγετε τους χτυπημένους καρπούς ή αυτούς που έχουν «ανοίγματα» , « περικοπές» και «κηλίδες» στην  επιφάνεια. Στο σπίτι, οι ώριμες κολοκύθες μπορούν να αποθηκευτούν για πολλές εβδομάδες σε δροσερό, καλά αεριζόμενο χώρο,  σε θερμοκρασία δωματίου. Ωστόσο,  τα κομμένα τμήματα πρέπει να τοποθετούνται  στο ψυγείο, όπου μπορούν να διατηρηθούν καλά για μερικές ημέρες. Οι σπόροι της κολοκύθας είναι προτιμότερο να αποθηκεύονται στο ψυγείο σε συσκευασία που κλείνει καλά για να αποφευχθεί πιθανό «τάγγισμα».

Προετοιμασία και Χρήσεις
Οι κολοκύθες πρέπει να τα πλένονται  πολύ καλά με τρεχούμενο νερό για να απομακρυνθεί   σκόνη, χώμα  και τυχόν υπολειμμάτων εντομοκτόνων / μυκητοκτόνων. Κόψτε το άκρο του στελέχους και κατόπιν  κόψτε ολόκληρο το φρούτο σε δύο ίσα μέρη. Αφαιρέστε το κεντρικό δίχτυ και αφαιρέστε τους  σπόρους. Μετά μπορείτε να κόψετε τον καρπό σε κομμάτια του μεγέθους που επιθυμείτε. Σε γενικές γραμμές, οι μικροί κύβοι  χρησιμοποιούνται στο μαγείρεμα και σε διάφορα άλλα  παρασκευάσματα. Σχεδόν όλα τα μέρη του φυτού κολοκύθας ( Φρούτα, φύλλα, άνθη και σπόροι) είναι εδώδιμα.
Η Κολοκύθα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παρασκευή πολλών νόστιμων φαγητών όπως είναι σούπες, πίτες , στιφάδο ή να γίνει «γεμιστή». Μπορεί να καταναλωθεί ψητή , αλλά και τηγανητή Το μαγείρεμα με ατμό επιτρέπει να πάρουμε το μέγιστο των  θρεπτικών συστατικών. Ο καρπός χρησιμοποιείται επίσης σε παρασκευές για  τηγανίτες, για παρασκευή  κρέμας, για γέμιση σε  ραβιόλια κλπ. Στην Κίνα, τα φύλλα αυτού του φυτού καταναλώνονται ως μαγειρεμένα χόρτα ή σε σούπες. Στην ινδική ήπειρο, όπου ο καρπός είναι δημοφιλής ως "sitaphal", χρησιμοποιείται για την παρασκευή του "sabzee", για  γλυκά πιάτα, σε  σούπες,  στο κάρυ κλπ. Οι κολοκύθες Golden Nugget χρησιμοποιούνται για  σουφλέ, για  γέμιση,  για σούπες κ.α.  Οι ψημένοι σπόροι κολοκύθας (Pepita) μπορούν να καταναλωθούν ως σνακ.
Διαβάστε επίσης το άρθρο μας για την ιστορία της κολοκύθας και δείτε τις συνταγές μας
Σημείωση: Το άρθρο είναι μόνον ενημερωτικό. Δεν παρέχει συστάσεις κατανάλωσης ή άλλης χρήσης. Για οποιαδήποτε χρήση απαιτούνται εξατομικευμένες συμβουλές, που πρέπει να ζητήσετε από τον γιατρό και από τον διαιτολόγο σας. Οι πληροφορίες για τη σχέση της διατροφής με ευεργετικά αποτελέσματα στην υγεία που αναφέρονται προέρχονται από ερευνητικά επιστημονικά δεδομένα. Δεν αποτελούν εγκεκριμένους ισχυρισμούς υγείας. Για σχετική πληροφόρηση ενημερωθείτε από τη σχετική ενότητα του Foodbites για τους ισχυρισμούς διατροφής & υγείας που διατυπώνονται στα τρόφιμα
Μαργαρίτα Στεργίου, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος MSc
www.foodbites.eu

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις